---

Прызнаюся, яшчэ на першым курсе гістарычнага факультэта Беларускага дзяржаўнага педагагічнага універсітэта імя М.Танка я пачаў задумвацца аб магчымасці атрымання другой ці трэцяй вышэйшай адукацыі ў адной з еўрапейскіх краін. Але тады, у канцы 1990-х, крыніц інфармацыі аб адукацыйных праграмах за мяжой было вельмі мала. Скончыўшы БДПУ і атрымаўшы два дыпломы з адзнакай (выкладчык гісторыі і англійскай мовы, а таксама выкладчык нямецкай мовы), я паступіў у аспірантуру і тут жа падаў дакументы для залічэння на магістарскую праграму навучання ў Варшаўскім універсітэце. Акрамя жадання працягнуць адукацыю ў Еўропе з’явілася і яшчэ адна акалічнасць: тэма кандыдацкай дысертацыі патрабавала працы ў польскіх архівах і бібліятэках.

Прайшоўшы складаную працэдуру ўступных экзаменаў я, нарэшце, стаў студэнтам спецыялізаванага Усходне-Еўрапейскага факультэта (Studium Europy Wschodniej) вядучай вышэйшай навучальнай установы Польшчы — Варшаўскага універсітэта. Новаспечаны студэнт з Беларусі пасяліўся ў адным з лепшых універсітэцкіх інтэрнатаў. Для таго, каб падтрымліваць добры ўзровень ведаў замежных моў, я практычна адразу адмовіўся ад руска- і беларускамоўных кампаній. “Тусаваўся” з немцамі, іспанцамі і, безумоўна, палякамі. Першапачатковы культурны шок, звязаны з пераездам у іншую краіну, прайшоў досыць хутка, а далей пачалася праца.

Падчас вучобы ў Studium Europy Wschodniej студэнтам з-за мяжы даводзіцца перабудоўваць свой лад мыслення. Новыя прадметы, новыя навуковыя падыходы. Усё гэта на польскай, англійскай і іншых еўрапейскіх мовах. Ніхто не робіць папраўку на тое, што ты не вучыўся ў польскай школе і наогул прыехаў з іншай краіны. І гэта правільна. Замежныя студэнты прыехалі ў Польшчу вучыцца, а не гуляць і піць піва. І таму такі мазгавы штурм ім не перашкодзіць, а наадварот стане дадатковым стымулам для актывізацыі мазгавой дзейнасці. Праўда, не ўсе такі тэмп вытрымліваюць. Некаторыя з маіх калег сышлі з дыстанцыі, іншыя пагадзіліся са статусам «троечніка» і на вышэйшы бал ўжо не прэтэндавалі.

Лекцыі такіх мэтраў польскай гістарычнай навукі як Лешэк Заштаўт, Марэк Слівіньскі або Рышард Радзік — гэта проста фантастычны падарунак для любога маладога даследчыка. Замежныя знакамітасці са сферы навукі – таксама частыя госці SEW. Падчас вучобы ў Варшаўскім універсітэце адзін з курсаў лекцый для нас чытаў знакаміты амерыканскі саветолаг Рычард Пайпс. Дарэчы, гэтаму факту да сённяшняга дня зайздросцяць мае шматлікія знаёмыя выкладчыкі і прафесары з Беларусі, бо яны з ідэямі і навуковымі распрацоўкамі мэтра саветалогіі могуць знаёміцца толькі па перакладзеных на рускую мову кнігах.

Але студэнту SEW прыходзіцца не толькі слухаць, але і казаць. Кожны вучэбны курс завяршаецца альбо залікам, альбо іспытам. Часта практыкуюцца дыферэнцыраваныя залікі (г.зн. з адзнакай) і пісьмовыя іспыты. Але самае галоўнае — гэта магістарская дысертацыя. Па ідэі ёй трэба займацца з першага дня вучобы ў Studium Europy Wschodniej. Тыя, хто пакідае рашэнне гэтай задачы на потым, рызыкуюць не абараніць свой праект у тэрмін, і не атрымаць запаветны дыплом.

Я ехаў у Варшаву ўжо маючы тэму навуковага даследавання. Далей справа была за малым: апрацаваць значны архіўны і бібліяграфічны матэрыял, які захоўваецца ў архівах Варшавы, Вроцлава і іншых польскіх гарадоў. Значная частка стыпендыі, якую плаціў Studium Europy Wschodniej, пайшла на ксеракопіі першакрыніц і матэрыялаў для магістарскага даследавання, але забягаючы наперад, скажу, што гэтыя ўкладанні акупіліся з лішкам. Мая даследчая праца спрашчаліся тым, што вывучаючы польскую гістарыяграфію гісторыі Беларусі, я мог на прамую мець зносіны са шматлікімі польскімі гісторыкамі і атрымліваць іх парады, якія тычацца майго навуковага даследавання, у рэжыме рэальнага часу. У выніку я падрыхтаваў добрае магістарскай даследаванне і з поспехам яго абараніў.

Атрымаўшы запаветны дыплом еўрапейскага ўзору, я вярнуўся ў Беларусь з надзеяй адразу абараніць кандыдацкую дысертацыю. Але ўсё пайшло па іншаму. Замест таго, каб дапамагчы з прывядзеннем у адпаведнасць з «беларускімі стандартамі» майго высока ацэненага ў Варшаве гістарычнага даследавання нашыя «навукоўцы» не проста не сталі дапамагаць, але ўсяляк гэтаму перашкаджалі. Дыплом Варшаўскага універсітэта нікому ў Беларусі быў не патрэбны і тады я вырашыў узяць тайм-аўт на навуковай ніве і пашукаць працу за мяжой. Выбар паў на Маскву. У службе персаналу расійскай горна-металургічнай кампаніі «Нарыльскі нікель», куды я адправіў сваё рэзюмэ, за мой еўрапейскі дыплом ухапіліся. Варшаўскі універсітэт, дасканала ведае англійскую, нямецкую, польскую мовы. Гэта ўзровень для нас. Вось так без пяці хвілін кандыдат гістарычных навук стаў супрацоўнікам Дэпартамента кіравання справамі ОАО «ГМК «Нарыльскі нікель». Безумоўна, мне, як гуманітарыю шмат чаму давялося вучыцца з нуля, але веды па паліталогіі, сусветнай эканоміцы, атрыманыя ў Варшаве, высокі ўзровень замежных моў, значна дапамаглі пад час працы ў буйной расійскай кампаніі.

А праз некалькі гадоў, атрыманы ў Варшаве дыплом спадабаўся і новаму маскоўскаму працадаўцу, які прымаў мяне на пасаду памочніка прэзідэнта фінансава-інвестыцыйнай кампаніі. Больш за тое, праз год пасля прыёму на працу мой кіраўнік, дарэчы, замежнік, прызнаўся, што вельмі задаволены маёй працай. «Адразу відаць, што ты вучыўся за мяжой. Еўрапейская або амерыканская адукацыя вучыць вырашаць самыя складаныя сучасныя праблемы і задачы», — сказаў тады мой шэф. І гэтую думку я цалкам падзяляю.

Аднак цяга да навукі і жаданне завяршыць пачатае аказалі свой уплыў на маю кар’еру ў сферы вялікага бізнэсу ў Маскве. Я дапрацаваў кандыдацкую дысертацыю і, з’ехаўшы з Масквы, абараніў яе ў Беларускім дзяржаўным універсітэце. Дзіўна, але праца ў Маскве дазволіла мне па-новаму зірнуць на свае дысертацыйнае даследаванне, і тое, што не атрымалася адразу пасля вяртання з Варшавы, з поспехам атрымалася пасля вяртання з Масквы.

Зараз я з’яўляюся рэдактарам аднаго з буйных польскіх гістарычных парталаў, выкладаю гісторыю ў ВНУ, кансультую здымкі дакументальных і мастацкіх фільмаў, супрацоўнічаю з буйнымі еўрапейскімі і беларускімі грамадска-палітычнымі і гістарычнымі выданнямі. А старт маёй навуковай кар’еры быў дадзены менавіта ў Варшаве.

Сённяшнім выпускнікам беларускіх ВНУ, якія жадаюць працягнуць сваю навуковую кар’еру, рэкамендую абраць менавіта Studium Europy Wschodniej Варшаўскага універсітэта. Тут вы атрымаеце ўсё: і таленавітых выкладчыкаў, і цікавыя прадметы, і новую інфармацыю, а самае галоўнае, вельмі насычанае студэнцкае жыццё.