• 02.07.2020
• Асабісты досведВыпускнікі

• Час чытання: 5 хвілін

---

Госць сённяшняй размовы – Павал Ганчук.

Як i чаму ты вырашыў паехаць вучыцца за мяжу?

Адказаць на гэтае пытанне коратка не атрымаецца. Мяне заўсёды цікавілі грамадскія навукі і замежныя мовы, і пасля заканчэння ліцэю БДУ у мяне ўзнікла жаданне стаць ваенным дыпламатам. Такім чынам я і трапіў на ваенны факультэт Белдзяржуніверсітэту, які скончыў з залатым медалём.

Аднак ужо пры размеркаванні я сутыкнуўся з адсутнасцю магчымасці самастойна ўплываць на сваю будучыню: у камісіі сказалі нешта накшталт «вашы акадэмічныя поспехі – гэта, вядома, выдатна, але права выбару месца працы мы вам не дамо». За гэтым рушыла ўслед служба ў мінабароны. Усё б добра, калі б не кумаўство і фармалізм.

Першая прычына стала галоўным стымулам да прыняцця рашэння завяршыць кар’еру ва ўзброеных сілах, нягледзячы на тое, што я быў прадстаўніком чацвёртага пакалення афіцэраў у сям’і. Я ўсвядоміў, што дасягнуць сваіх жыццёвых мэтаў у патрэбныя мне тэрміны не атрымаецца: заўсёды будзе чыйсьці сын, брат або сват, якім з лёгкасцю дастаецца тое, на што ты марнуеш плойму часу і нерваў. Упускаць адкрытыя толькі для абраных магчымасці, усведамляючы, што пры сумленнай канкурэнцыі ты б змог іх займець, было непрыемна. Нягледзячы на тое, што з калектывам мне вельмі пашанцавала, прамой кіраўнік быў не ў сілах паўплываць на праблемы ўсёй сістэмы.

Таму вырашыў саступіць ношу больш «годным». Узброіўшыся стойкім непрыняццем рэчаіснасці, я пачаў прадумваць варыянты альтэрнатыўнай будучыні. Адным з іх стала магчымасць атрымаць замежную адукацыю. Мэтамі былі адкрыць для сябе новыя магчымасці, павысіць свае прафесійныя навыкі, перафарматаваць светапогляд і завесці цікавыя знаёмствы.

Якім быў твой шлях пошуку праграмы? 

У курсантаў ваеннага факультэта няма рэальнай магчымасці ўдзельнічаць у праграмах акадэмічных абменаў тыпу Erasmus. Пры гэтым я бачыў, што такія опцыі адкрыты для маіх знаёмых студэнтаў, з якімі мы разам вучыліся на факультэце міжнародных адносін. Перада мной былі канкрэтныя прыклады людзей, якім удавалася і павучыцца семестр па абмене, і скончыць магістратуру за мяжой. 

Тым не менш, да ідэі пошуку стыпендыяльных праграм я прыйшоў не адразу. Першапачаткова я рабіў упор на павышэнне ўзроўню валодання замежнымі мовамі з мэтай здачы на міжнародныя сертыфікаты. Такiм чынам, мне ўдалося пацвердзіць на ўзроўні С1 валоданне французскай і ангельскай, здаўшы паслядоўна DALF, CAE, IELTS і TOEFL. Многія пыталіся, маўляў, навошта табе гэта ўсё, на што я адказваў: «Не хвалюйцеся, спатрэбіцца». 

Затым я ўсвядоміў, што магу свае сертыфікаты капіталізаваць. Шмат займаўся маніторынгам розных стыпендыяльных праграм. Вывучаў патрабаванні, іх аўдыторыю, а таксама аналізаваў, якія магчымасці яны адчыняюць. Прыняў для сябе рашэнне, што буду падавацца адзін раз, але ахаплю максімум магчымасцяў. Мне здаецца, што я падаўся практычна на ўсе даступныя беларусам стыпендыі з поўным фінансаваннем з улікам майго моўнага і навучальнага профіляў. 

Самае цікавае, што, звальняючыся, я не ведаў вынікаў адбору і планаваў будаваць сваё жыццё ў іншым накірунку. Наогул, вынікі сталі для мяне прыемнай нечаканасцю: мне ўдалося паступіць больш за 10 ВНУ Еўропы і ЗША, а таксама атрымаць прапанову з поўным фінансаваннем ад трох еўрапейскіх праграм. У выніку я выбраў магістратуру ў Каледжы Еўропы ў Бруге ў Бельгіі. Там мне давалася магчымасць вывучаць міжнародныя адносіны і дыпламатыю адначасова на дзвюх мовах: частка прадметаў была на англійскай, а частка – на французска, а сама праграма была больш практыка-арыентаванай. 

Атрымаўшы адукацыю тут, у Беларусі, і за мяжой, як лічыш, што адрозніваецца ў вышэйшай адукацыі больш за ўсё? 

Адрозненняў мноства, і станоўчых момантаў, на жаль, больш у маім замежным досведзе. Галоўныя на мой погляд перавагі замежнай адукацыі – гэта яе каштоўнасць, узровень попыту са студэнта і арыентаванасць на практыку.

У нашай краіне аб’ектыўна адбываецца дэвальвацыя каштоўнасці вышэйшай адукацыі: парог паступлення зніжаецца і многія ВНУ арыентаваны на атрыманне большага прыбытку за кошт платнага аддзялення, чым у павышэнні прэстыжу вышэйшай адукацыі.

Зусім рознае стаўленне да плагіяту. Пры напісанні навуковых прац вялікая ўвага надаецца аўтарскім правам, за няправільна аформленую спасылку зніжаюць балы. На іспытах нікому не прыходзіць у галаву спісваць: па-першае, у гэтым не шмат сэнсу з улікам спецыфікі аналітычных пытанняў, па-другое, гэта лічыцца ганебным, бо ты павінен дэманстраваць свае веды.

Пры напісанні навуковых прац кіраўнікі стымулююць цябе браць інтэрв’ю ў даследчыкаў і практыкаў з тваёй прадметнай вобласці, а не проста перапісваць чужыя артыкулы. Да прыкладу, мая праца была прысвечана аналітычнай сістэме ранняга папярэджання канфліктаў. Мне даводзілася браць асабістыя, тэлефонныя і пісьмовыя інтэрв’ю ў даследчыкаў і чыноўнікаў. Гэта зусім іншая якасць даследавання. На занятках былі пастаянныя сімуляцыі перамоваў, аналітычнай работы па бягучых палітычных падзеях, рэагаванне на крызісныя сітуацыі па ўсіх пратакольных правілах і пад кантролем выкладчыкаў, якія гэтым займаліся ў рэальным жыцці.

У той жа час, у падтрымку беларускай сістэмы магу сказаць, што наша адукацыя фарміруе дастаткова шырокую базу па многіх напрамках. На Захадзе больш вузкая спецыялізацыя. Многія калегі-студэнты ніколі не вывучалі юрыдычныя дысцыпліны, хоць таксама сканчвалі міжнародныя адносіны. У мяне ж была база па міжнародным праве, эканоміцы, гісторыі і паліталогіі.

Па чым больш за ўсё сумаваў падчас навучання? 

Вядома ж па сям’і і сябрам, па фармату камунікацыі. Там у асноўным зносіны адбываюцца ў форме small talks. Вядома, гэта не агульны выпадак, кожны чалавек індывідуальны, проста там свае падыходы. А яшчэ, сорамна прызнацца, але не хапала нашых каш, у асаблівасці грэчкі. Бельгія, як аказалася, можа скласці канкурэнцыю Беларусі па аб’ёмах спажывання бульбы. Гэты прадукт у смажаным выглядзе – іх сапраўдная візітная картка.

Ці былі нейкія смешныя гісторыі, якія з табой адбылiся? 

У студэнтаў нашай спецыяльнасці ёсць традыцыя: падчас штогадовай вучэбнай паездкі ў Жэневу акунацца ў мясцовым возеры. У выніку, калі прыйшоў той самы момант, смелых паменшылася. На двары быў сакавік, і тэмпература паветра не перавышала 10 градусаў. У выніку ў ваду палезлі двое: беларус, які прывык да адсутнасці гарачай вады ў казарме, і швед, якому па геаграфічнай прыкмеце суровага клімату баяцца не прынята. Потым высветлілася, што мы акуналіся прама каля знака з забаронай аб купанні, а штрафы маглі даходзіць да 70 швейцарскіх франкаў. Усё ж нам пашанцавала, мабыць, нікому не прыйшло ў галаву адлоўліваць парушальнікаў у такую тэмпературу.

Як не здацца, калі вучыцца за мяжой вельмі хочаш, але бачыш ўсе шматлікія патрабаванні і пачынаеш думаць, што гэта не для мяне? Што можаш параiць нашым чытачам? 

Тут няма асаблівых сакрэтаў або чароўнай таблеткі. Калі вы ў сябе не паверыце, то ніхто ў вас не паверыць. Над вамі могуць смяяцца, казаць, што вы задумалі нейкае глупства. Ніколі нельга здавацца і слухаць іншыя маралі.

Ёсць такі прынцып браць поўную адказнасць за ўсё, што з вамі адбываецца. Вы не можаце паўплываць на многія падзеі, але вы можаце сфармаваць правільную рэакцыю на іх. Гэтак жа і тут, не шукайце адгаворкі, шукайце магчымасці для рэалізацыі сваіх планаў. Хочаце большага ў сваім жыцці – рабіце тое, што не робіць большасць. Здолееце навучыцца дысцыплінавана распараджацца сваім часам і праяўляць настойлівасць – зможаце вырашыць практычна любую праблему ў сваім жыцці. Шмат у каго атрымліваецца, а чым вы горш? Усё астатняе пытанне часу і цярпення.

Ці быў моўны бар’ер? Або культурны? 

Як ні дзіўна, але бар’ераў ніякіх я не адчуваў. На курсе навучаліся прадстаўнікі з
51 краіны, ангельская для большасці была ня роднай, але стала для ўсіх асноўнай мовай у камунікаванні. Радзей мелі зносіны на французскай. Іншымі словамі, усе былі ў роўных умовах, гэта і стварыла тую невымоўную атмасферу разнастайнасці, якая ў выніку спрыяла найхутчэйшамусп наладжанню кантакту. За сталом злева ад цябе француз, справа – чэх, насупраць брытанец з бельгійцам, а побач чуеш эмацыйныя спрэчкі італьянцаў ці грэкаў. У такой атмасферы не да бар’ераў, усё адкрыта маюць зносіны і прымаюць адрозненні адзін аднаго без асуджэнняў.

Што першае зрабіў, апынуўшыся ў Бельгіі і усвядоміўшы, што вось яна, твая мара, споўнілася?

Калі не лічыць званка бацькам? (смяецца). Пабег знаёміцца з аднакурснікамі і падарыў дзесяці першым сувеніры з беларускім арнаментам. Часам мне здаецца, што такая простая культурная дыпламатыя значна эфектыўней спробаў наладзіць разуменне па афіцыйных каналах камунікавання.

Размаўляла Алеся Петравец.